Dziś 1984 nie budzi właściwie żadnych skojarzeń, ale dla osób z mojego pokolenia to niezapomniana data. „Rok 1984” to tytuł słynnej książki George’a Orwella –  angielskiego pisarza, który właśnie w tym roku umieszcza swój futurystyczny świat – świat quasi-komunistycznej dyktatury i wszechwładzy Partii, gdzie ludzie poddani są ciągłemu nadzorowi „Wielkiego Brata” – elektronicznych telebimów i wszechobecnej tajnej policji. Opublikowana w 1949 książka to wpływ osobistych doświadczeń Orwella z kontaktów z komunistami w czasie wojny domowej w Hiszpanii i jego ostrzeżeń przed modelem państwa jakże bliskim Związkowi Radzieckiemu i jego satelickim państwom. Ciągła cenzura i konieczność tzw. „dwójmyślenia” – akceptowania lub choćby dostosowania się do oczywistych kłamstw i terroru (w imię wyższego celu – zwycięstwa obowiązującej ideologii i władzy Partii) jakoś bardzo przypominało siermiężna rzeczywistość lat krótko po stanie wojennym i „Rok 1984” w wersji nielegalnej literatury lub słabej jakości kopii kaset VHS filmu o tym samym tytule – biły wszelkie rekordy popularności w domowych seansach. Dziś „1984” dla obecnego pokolenia musi wydawać się jakimś kompletnym absurdem i „pure nonsensem” wobec zalewu mediów i dostępu do informacji we wszechobecnym Internecie. Nikt więc „Roku 1984” nie czyta, ani nie spogląda, a czasami pobrzmiewające słowa jak „Wielki Brat” kojarzone są już z zupełnie czymś innym.  Tymczasem…

Książka pozostaje cały czas aktualna i wcale nie w swoich głównych rozdziałach, gdzie główny bohater, lekko zmęczony życiem, szeregowy pracownik aparatu cenzury w tzw. Partii Zewnętrznej –  Winston Smith postanawia rozpocząć walkę o wolność i prawdę, walkę która wiadomo, że nie może zakończyć się powodzeniem jak dzisiejsze bezsensowne filmy akcji.  Dziś warto przeczytać pełne wydanie książki, w którym na sam koniec jest jeszcze niepozorny załącznik, w którym Orwell opisuje założenia przyszłego języka totalitarnego państwa – tzw. „anglo-soc”. Państwo totalitarne przecież przede wszystkim toczy walkę nie z wrogiem zewnętrznym (tu wojna jest zawsze potrzebna jako uzasadnienie niedostatku i wyrzeczeń społeczeństwa, a wojną zajmuje się oczywiście Ministerstwo Pokoju), ale z dążeniem do wolności i indywidualizmu. W futurystycznym społeczeństwie Oceanii, kontrola umysłów zachodzi nie tylko przez działania tajnych agentów (z jakby inaczej nazwanego Ministerstwa Miłości), ale także przez postępujące zmiany form komunikacji i przede wszystkim przez zmiany języka. Anglosoc podlega bowiem ciągłym zmianom – głównie poprzez uproszczenia znaczeniowe. Ma to być język jednoznaczny i prosty, eliminujący jakiekolwiek wątpliwości czy też złożone formy przekazu. Przykład Orwellowskie zdanie „Wszyscy ludzie są równi” – w docelowej wersji nowego języka ma uprościć znaczenie słowa „równi” wyłącznie do analizy wysokości. W ostatecznej wersji anglosoc’a zdanie to nie ma oczywiście sensu – bo przecież ludzie są i niscy i wysocy i tak ma być wyłącznie odbierane przez czytelnika. Czytając to dokładnie, za chwilę poczujemy ciarki na plecach – to przecież idealistyczne państwo totalitarne – nikt nie będzie zastanawiał się nad innym znaczeniem zdań, nikt nie poczuje dwuznaczności czy też odrobiny buntu w złożonych formach stylistycznych, nikt nie przekaże ukrytych znaczeń „pomiędzy wierszami”… bo sami pozbawimy się możliwości rozumienia skomplikowanego i złożonego przekazu. Stajemy się bezbarwnymi kalkami samych siebie, bezrozumnie czytającymi proste zdania i eliminującymi jakiekolwiek wątpliwości. Triumfuje banał i prostota, a od tego już właściwie krok do akceptowania oczywistych nieprawd i twardych kłamstw – w końcu nie umiemy już wyrazić żadnych wątpliwości, a tylko przyjmujemy proste jednoznaczne zdania. I czy to czegoś nam nie przypomina…

Przeczytałem analizę moich wpisów blogowych przez specjalistyczna firmę i dowiedziałem się, że nie pasują one do mainstreamowego przekazu, który wymaga zdań prostych, jednoznacznych i optymistycznych. Okazuje się (to realne i obiektywne oceny), że „wielowątkowe i złożone zdania” oraz „wyjątkowa długość wpisów” mogą utrudnić analizę znaczenia dla czytelników, którzy przecież czekają na kilkuzdaniowy, prosty jak budowa cepa komunikat, najlepiej jeszcze ze zdjęciem (może być rozebrane i niekoniecznie na temat). Okazuje się, że sami budujemy nową wersję współczesnego „anglosoc’a”. Prześcigając się w szybkości wpisów i w kopiowaniu bezbarwnej informacji (dziennikarze i publicyści) zmuszamy czytelnika, żeby sam dokonał na sobie lobotomii mózgu, żeby przestał analizować i starać się zrozumieć więcej, żeby nie czytał złożonych zdań, żeby nie szukał wątku i ukrytych znaczeń, a tak naprawdę żeby bezmyślnie przeżuwał papkę i oglądał nic nie znaczące obrazki. Upraszczamy znaczenia i zmieniamy nawet kultowe odnośniki – w końcu nawet sam złowieszczy „Wielki Brat” to teraz rozrywkowy program, w którym to my oglądamy zespół niezbyt rozgarniętych osób, którzy nawet przez 24 godziny nie potrafią powiedzieć nic ciekawego co by dało się zebrać w pół godzinna transmisję, więc cała nadzieja w tym, ze pójdą nago razem pod prysznic albo wywołają jakaś bójkę na żywo.

Dlaczego więc nie rezygnować z 1984… Jeśli nie potrafił tego świata stworzyć komunistyczny reżim zróbmy go sami. Uprośćmy język i myślenie,  puszczajmy 24 godziny na dobę bezsensowne programy i seriale na wszystkich dostępnych urządzeniach komunikacyjnych i przestańmy czytać. Niech żyje więc Rok 2024 – na pewno przyszła władza te możliwości wykorzysta…